Kou en slaap: Hoe kou kan helpen bij slapeloosheid

Steeds meer mensen doen het dagelijks: een koude douche nemen voor ze gaan slapen. Terwijl de ene groep erbij zweert, moet de ander er niet aan denken. Misschien denk je: ‘Waarom zou ik?’ Er blijken toch best wel wat voordelen te zitten aan genieten van de kou, voordat je gaat slapen. De vraag is natuurlijk: slaap je er ook echt beter van?

Wat is slapeloosheid?

Het woord ‘insomnia’ of ‘slapeloosheid’ wordt al vrij snel gebruikt. Als je een nachtje geen 8 uur geslapen hebt, zeg je al snel dat je ‘slecht geslapen hebt’. Maar eigenlijk valt dat wel mee. Want hoeveel uur je moet slapen voor een goede gezondheid, verschilt per persoon. De ene persoon heeft 6 uur nodig, de andere persoon 8 uur. Je lijdt aan slapeloosheid als je 3 nachten per week niet goed slaapt.

Onder slapeloosheid verstaan we slecht slapen, wakker liggen, te vaak wakker worden of te vroeg wakker worden. Zo krijgen je lichaam en geest geen rust. Overdag heb je dan een gebrek aan energie, ben je sneller gespannen, slaperig en prikkelbaar. De spanning die je daar weer mee opbouwt, neem je mee op bed. Waarschijnlijk denk je: ‘Als ik vannacht maar wél goed slaap!’ Resultaat: nog een nacht met slapeloosheid.

Het is belangrijk dat je de cirkel van spanning doorbreekt. Nu is de vraag of kou daar bij kan helpen. Laten we eens kijken naar het effect van kou op je lichaam.

Het effect van kou op je lichaam

Kou heeft een positief effect op je lichaam. Wanneer je alleen al een koude douche neemt voordat je gaat slapen, zorg je ervoor dat het lichaam aan het werk gaat. Met kou krijgt je lichaam een stressprikkel. Deze prikkel is niet schadelijk, maar lokt juist een fysieke beschermingsreactie uit. En die reactie is heel gezond: cellen maken reparatiestoffen en groeifactoren.

Daarmee zorg je ervoor dat je lichaam allerlei afvalstoffen opruimt en dat je inwendige temperatuur op peil wordt gehouden. Zo voorkom je dat je het heel erg warm hebt als je op bed gaat. Denk maar aan de zomer: in de zomer slaap je waarschijnlijk een stuk slechter dan in de winter. Het is te warm, je moet een ventilator of een airco aan en je zweet enorm.

Niet voor niets slapen veel mensen met een raampje open. Het zuurstofgehalte in de kamer wordt dan hoger, en door de kou van buiten bouw je een betere weerstand op. De ideale kamertemperatuur ligt zo tussen de 15 en de 19 graden. Probeer de kamer niet koeler te laten worden dan 13 graden. Zo voel je je na de nacht een stuk fitter. Kou werkt dus verkwikkend voor ons lichaam.

Met kou pieker je minder

De belangrijkste oorzaak van slecht slapen is een psychische oorzaak: piekeren. Dagelijks liggen heel wat Nederlanders wakker omdat ze van alledag stress hebben. Ze vragen zich af of ze die klus op het werk wel goed hebben gedaan, of ze juiste beslissingen in het leven hebben genomen en opeens vragen we ons af of we wel goed genoeg zijn. Wetenschappers zijn het niet helemaal eens over het effect van kou op piekergedrag bij het slapen.

Wat we in elk geval weten, is dat een koude douche helpt bij het weghalen van storende gedachten, gepieker en stress. Dat komt doordat je afgeleid bent. De kou is zo hevig, dat je alleen maar aan de kou kan denken. Kou heeft een positieve invloed op depressies, blijkt uit een onderzoek uit 2007.

Wanneer je je blootstelt aan kou, komt het stresshormoon noradrenaline vrij. Mensen met te weinig van dit hormoon in hun bloed, zijn vaker emotioneel stabiel. Stel je je regelmatig bloot aan kou, dan is de kans groot dat je beter in je vel zal zitten. Dan is er minder om over te piekeren en slaap je dus ook lekkerder.

Te hoge lichaamstemperatuur houdt je wakker

Het is voor ons lichaam heel belangrijk dat de temperatuur daalt om goed te kunnen slapen. Je hebt vast al eens meegemaakt dat je zelfs in de winter niet kon slapen omdat je het te warm had. Dat kan allerlei oorzaken hebben, maar wat belangrijk is, is dat je lichaamstemperatuur ongeveer 2 graden moet dalen voor een goede slaap.

2 graden lijkt niet zo heel erg veel, maar toch maakt het in ons lichaam een groot verschil. Door van tevoren koud te douchen of eerder op de avond een ijsbad te nemen, zorg je ervoor dat je lichaamstemperatuur sneller afneemt.

Kou kan pijnstillend werken

Na een lange dag kun je hier en daar wat pijntjes hebben. Het is niet zo gek: na overbelasting komt je lichaam in ruststand. Het lichaam probeert zichzelf dan te herstellen. Dat resulteert in pijn. Pijn kan je ‘s nachts behoorlijk wakker houden. Daarom is het een goed idee om aan de slag te gaan met de pijn, bijvoorbeeld aan de hand van koudetherapie.

Wanneer je eerst een koude douche neemt voor je gaat slapen, gaan je hartslag en ademhaling omhoog. Er komt dan meer zuurstof door het lichaam, naar de hersenen. Daarnaast komen er stoffen vrij die pijnstillend en ontstekingsremmend werken. Dat zijn bijvoorbeeld adrenaline en endorfine.

Jezelf blootstellen aan kou zorgt er voor dat je immuunsysteem zich verbetert, dat je je vitaler voelt en dat je bloedcirculatie verbetert. Heel goed voor als je regelmatig last hebt van pijn, dus.

Slaap je beter door een ijsbad?

Als je eerst een ijsbad neemt, wat vroeger op de avond, en rustig aan weer op temperatuur komt, slaap je aantoonbaar beter. Een koude douche of bad maakt je helemaal ontspannen. Als je ontspannen bent, zul je veel beter slapen dan als je gespannen bent.

Dat je ontspannen raakt heeft niet alleen met de temperatuur van het water te maken. Om in een ijsbad te zitten moet je namelijk ook ademhalingsoefeningen doen. Die oefeningen zorgen er sowieso al voor dat je ontspant. Wil je beter slapen maar nog niet meteen koud douchen of in een ijsbad gaan zitten, dan is het doen van ademhalingsoefeningen een goed startpunt.

Is warm douchen voor het slapen goed?

Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar inderdaad: warm douchen voor het slapen gaan is een goed idee. Als je anderhalf uur voor het slapengaan een warme douche neemt, heeft je lichaam genoeg tijd om af te koelen tot een comfortabele temperatuur. Je lichaam wordt daar moe van, en dat leidt er uiteindelijk toe dat je makkelijker in slaap valt.

Dat blijkt ook uit een onderzoek uit 2019. Wetenschappers van de Universiteit van Texas deden elf onderzoeken naar dit onderwerp. Uit hun resultaten blijkt dat mensen die eerst een warme douche nemen, zo’n zeventien minuten eerder in slaap vallen dan mensen die dat niet doen.

Koude en warmte hebben dus hun eigen (positieve) functies. Het is niet zo dat warmte slecht is en koude goed. Zet ze beide slim in om je nachtrust te verbeteren.