Hoe overleef je in het koude water?

Koud water: wat is dat eigenlijk? Moeilijk om te zeggen. Als je onder de douche staat, is een temperatuur van 21 graden al aardig aan de koude kant. En als je in de zomer net een frisse duik in de Noordzee neemt, terwijl het water nog niet is opgewarmd, kan dat ook fris aanvoelen. Wat koud water is, verschilt eigenlijk voor iedereen. Maar laten we het erop houden dat het een temperatuur is waarbij het water niet aangenaam voelt om in te zitten of te zwemmen.

Wat gebeurt er in koud water?

Koud water is niet aangenaam. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de meeste ongelukken met water gebeuren buiten de warmere seizoenen. Wanneer een lichaam plotseling met koud water in aanraking komt, kan een lichaam daarvan in paniek raken. Dat kan resulteren in een shock. In eerste instantie zie je behoorlijke stress op het lichaam. En dat kan zelfs een hartstilstand veroorzaken. Niet bij iedereen, maar wel bij mensen die geen kou gewend zijn.

Stel je voor dat je in de winter gaat schaatsen op natuurijs. Het ijs is eigenlijk nog niet dik genoeg, en het breekt. Je komt terecht in letterlijk ijskoud water. Je neemt een onvrijwillige hap naar adem in het water, waardoor je gedesoriënteerd raakt. Je krijgt dan meteen de neiging om hulpeloos in het water te gaan spartelen. Als we het echt koud krijgen, verliezen we als eerste het vermogen om rationeel te denken en proberen we te overleven.

Kou op de spieren kan ervoor zorgen dat de ledematen wat verdoofd aanvoelen. Uiteindelijk treedt hypothermie (onderkoeling) op. Zonder redding en de juiste eerste hulp, kun je zelfs bewusteloos raken. Rillen en kou zijn al de eerste tekenen dat je onderhand een beetje moet oppassen. Mensen die te lang in te koud water zitten, kunnen daar echt behoorlijk last van krijgen.

Daarom is een ijsbad nemen ook niet zonder risico’s, als je niet geoefend bent. Ben je een beginner, dan is het van harte aan te raden om eerst met koud water te trainen. Daar vertellen we je zo meer over.

Wat te doen in koud water?

Koud water onttrekt 32 keer sneller warmte van het lichaam dan koude lucht. Daarom kost het je veel inspanning om zo snel mogelijk uit koud water te komen. We gaan er even vanuit dat je in ijskoud water in een open meer terecht bent gekomen - dus niet in de relatief veilige haven van een ijsbad.

Het is dan geen overbodige luxe als je een paar zelfreddingstechnieken kent. Fysieke inspanning zoals zwemmen, zorgt ervoor dat je lichaam veel sneller warmte verliest dan als je stil in het water blijft. Weinig mensen kunnen een kilometer zwemmen in water van 10 graden Celsius. Wat je in elk geval altijd moet vermijden, is paniek. Paniek zorgt ervoor dat je energie verspilt. Lucht in gesloten kleding zorgt ervoor dat je kan blijven drijven, zolang je stil in het water blijft. Ga je zwemmen of watertrappelen, dan ben je zo je warmte kwijt en verklein je je overlevingskans met 50 procent. Je verliest het snelst je warmte bij je hoofd, je nek, je oksels, de borst en de lies. Ben je niet alleen? Ga dan dicht bij elkaar zitten om de warmte te behouden.

Zit je in de veilige situatie van een ijsbad, dan is het een stuk simpeler: merk je dat het onaangenaam wordt, dan ga je eruit. Zorg ervoor dat er iemand bij je is, die je eventueel uit het bad kan helpen, voorals je spieren niet meer zo lekker meewerken.

Kan iedereen in een ijsbad?

In principe kan iedereen die gezond is veilig een ijsbad nemen. Daar moet je dan wel eerst voor geoefend zijn. Toch is een ijsbad nemen niet voor iedereen. Niet alle lichamen zijn hetzelfde. De ene persoon reageert er beter op dan de andere. Vooral sporters vinden het fijn om een ijsbad te nemen. Het zorgt namelijk voor een betere huiddoorbloeding en metabole gezondheid. En ook mentaal gezien is een ijsbad nemen goed voor je: je voelt je krachtiger, energieker, actiever en levendiger.

Zolang er iemand bij je is, kun je veilig een ijsbad nemen. Doe het nooit alleen. Je weet immers niet hoe je lichaam zich na een langere tijd kan houden. En we blijven het belang van een goede voorbereiding noemen.

Jezelf voorbereiden op het ijsbad

Het hele verhaal over ijskoud water hierboven, is om je het belang te laten zien van oefenen. Zonder oefening wordt het nemen van een ijsbad helemaal niets. Zo simpel is het. Het lijkt zo simpel als Wim Hof bijna naakt in een plas in Lapland gaat zitten, maar dat is het zeker niet. Een ijsbad nemen moet je leren. Je moet wennen aan de temperatuur, je moet leren hoe je rustig blijft en hoe je ervoor zorgt dat je niet onderkoeld raakt.

Doe bijvoorbeeld een paar ademhalingsoefeningen. Doe eerst wat yoga, om je spieren soepel te krijgen. Of mediteer. Alles wat je kan helpen om zometeen niet in paniek te raken, is een goed idee.

Om aan de temperatuur te wennen, kun je ook eerst gewoon een koude douche nemen. Elke keer dat je een koude douche neemt, stel je jezelf een beetje meer bloot aan de temperaturen. Zo kom je op een gegeven moment op maximaal 10 minuten uit.

Start je ijsbad altijd met je onderlichaam, zodat deze alvast gewend raakt in kou. Daarna kun je ervoor kiezen om ook met je schouders onder water te gaan. Dat kun je doen tot het niet meer prettig voelt. Herhaling is wat belangrijk is: hoe vaker je het doet, hoe meer je eraan gewend raakt. In principe is 2 minuten in een ijsbad zitten prima om mee t e beginnen. Ben je het wat meer gewend, dan kun je na een intensieve sportsessie een koud bad nemen van een minuut of tien.

10 belangrijke zaken om te onthouden

Als je een ijsbad gaat nemen, is het handig om deze zaken te onthouden en na te leven. Zo blijft het ijsbaden leuk en veilig:

Bereid je voor: Zorg ervoor dat je lichaam in goede conditie is voordat je een ijsbad neemt. Raadpleeg eventueel een arts als je twijfels hebt over je gezondheid.
Weet wat je doet: Leer over de techniek en de voordelen en nadelen van ijsbaden voordat je begint. Praat met ervaren mensen of zoek professionele begeleiding.
Kies een geschikte locatie: Als je geen toegang hebt tot een speciaal ijsbad, kies dan een veilige locatie zoals een badkuip of een ijsbad in een spa.
Zorg voor een partner: Het is verstandig om iemand in de buurt te hebben, vooral als je nieuw bent in het nemen van ijsbaden. Deze persoon kan hulp bieden als dat nodig is.
Kleed je passend: Draag badkleding of comfortabele kleding die je makkelijk uit kunt trekken. Het is ook een goed idee om na je ijsbad een muts en handschoenen te dragen om warmteverlies te minimaliseren.
Ademhalingsoefeningen: Beheers je ademhaling. Diep ademhalen en rustig blijven kan je helpen om te ontspannen en het ijsbad beter te doorstaan.
Tijdsduur: Begin met korte sessies en verleng de tijd geleidelijk naarmate je meer gewend raakt aan de kou. Een paar minuten is vaak een goed begin.
Respecteer je grenzen: Forceer jezelf niet om langer in het ijsbad te blijven dan comfortabel is. Als je je ongemakkelijk voelt of pijn ervaart, kun je het best er zo snel mogelijk uit gaan.
Herstel achteraf: Neem de tijd om op te warmen na het ijsbad. Je kunt dit doen door in warme kleding te stappen en warme dranken te drinken.
Luister naar je lichaam: Als je vreemde symptomen ervaart of je je niet goed voelt na een ijsbad, raadpleeg dan een arts.

Zo lang houd je vol in koud water

Hoe lang je het in het water volhoudt, verschilt per persoon. Eigenlijk is de beste regel die je kunt aanhouden, dat als het te oncomfortabel wordt, je eruit moet. Kijken we naar de medische wetenschap, dan kun je als stelregel een minuut per graad Celsius aanhouden. Als het water twee graden is, kun je er maximaal twee minuten in zitten. Maar nogmaals: luister naar je eigen lichaam!

Een ijsbad nemen: de checklist

Ga je een ijsbad nemen? Dan is het handig om aan deze dingen te denken:

Leer alles over het nemen van een ijsbad;
Kies voor een geschikte locatie;
Werk met een ijsbad met een temperatuurregelaar;
Draag passende kleding voor en na het ijsbad;
Zorg voor een partner die je in de gaten kan houden;
Doe ademhalingsoefeningen;
Stap voorzichtig in het ijsbad;
Denk om de tijd;
Luister naar je lichaam;
Warm op na het ijsbad met warme kleding en warme drank;
Evalueer je ervaring;
Drink veel water na het ijsbad.