Stress regulatie en stress reductie met koudetherapie, koud douchen en ijsbaden

Niemand houdt van stress. Het gevoel om opgejaagd te worden, het gevoel dat je het allemaal niet meer aankunt en dat je onderhand jezelf begint te verliezen. Iedereen ervaart deze gevoelens weleens. Ze zijn volstrekt natuurlijk, maar je wilt er ook snel weer vanaf. Kan koudetherapie zoals koud douchen of een ijsbad nemen daarbij helpen?

Wat is stress eigenlijk?

Stress: we hebben er allemaal weleens van gehoord. Of we hebben het weleens ervaren. Maar wat is stress nu eigenlijk? Als we er wetenschappelijk naar kijken, is dat een niet specifieke respons van je lichaam op een veranderende situatie. Je lichaam schiet meteen in overlevingsstand. Daardoor gaat je hartslag omhoog, spannen je spieren zich aan en haal je sneller adem.

Wetenschappelijk gezien stijgt de adrenaline in je bloed. Je bent alert en staat klaar om te reageren. Alleen gebeurt dit vaak in een situatie die helemaal niet bedreigend is, waarvoor je helemaal niet alert hoeft te zijn. Voor een lastige meeting op het werk of voor een proefwerk op school, heb je natuurlijk niet je overlevingsstand nodig. Stress kan gezond zijn, maar te veel stress is niet goed voor je.

Hoe ontstaat stress?

Stress ontstaat door een paniekreactie van je lichaam op een bepaalde situatie. Door gevaar, angst of andere zaken maakt je lichaam (nor)adrenaline aan. Deze stof prikkelt de hypothalamus: een gebied in de hersenen. Op zijn beurt zet hij de bijnieren aan het werk. Zo maak je cortisol aan. Dit prikkelt dan weer de hippocampus, waardoor uiteindelijk de hypothalamus weer wordt afgeremd. Daardoor kun je minder helder denken

Dat is tenminste de wetenschappelijke benadering. Kijken we naar de praktijk, dan zien we dat we om allerlei zaken stressen. Om een lastige situatie op het werk, op school, of door veranderingen in je relatie. Het is volstrekt normaal om stress te ervaren. Hoe je ermee omgaat, en er weer vanaf komt, dat is wat telt.

Is stress altijd ongezond?

Stress is niet per definitie slecht of ongezond. Het zorgt ervoor dat we goed kunnen functioneren als we bang zijn, gewond zijn, of in gevaar. Dankzij stress kunnen we wegrennen of terugvechten in een onverwachte situatie. Of we kunnen presteren op een moment dat er echt toe doet in ons leven.

Stel dat je een ongeluk krijgt, en daardoor een been breekt. Ook dan heb je stress. Je lichaam is in shock van wat er is gebeurd. Daardoor ben je wat in paniek, maar merk je niet echt de pijn van je gebroken been. We kunnen onze pijn onderdrukken tot we onszelf in veiligheid hebben gebracht, dankzij deze stress. Vanuit de evolutie was dat heel nuttig: zo hebben we eeuwen kunnen overleven.

De gevolgen van stress

Stress kan ook ongezond zijn. Dat is wanneer je bijvoorbeeld een overvolle inbox hebt of een veeleisende manager op het werk de hele dag aan je hoofd zeurt: je kunt er niet aan ontvluchten. Een hoge hartslag en een betere doorbloeding helpen in dit geval niet om de situatie te verbeteren. De hippocampus functioneert er steeds slechter door. Daardoor ga je ook minder rationeel denken, en uiteindelijk ontstaat er totale paniek of zelfs een depressie. Je komt terecht in een neerwaartse spiraal.

Situaties die je anders goed aan zou kunnen, lijken nu een totale ballast voor je te zijn. Je ervaart angst en negatieve emoties. En je wordt ontzettend moe: alles kost je ontzettend veel energie. Door de grote aanmaak van cortisol in je lijf, krijg je frontale lobe heel wat te verduren. Onhandig, want daar zitten je cognitieve functies. Mensen die erg gestresst zijn ervaren daardoor allerlei klachten:

• Slecht kunnen onthouden;

• Minder goed het werk kunnen uitvoeren;

• Zich slechter kunnen concentreren;

• Klachten die kunnen lijken op epilepsie.

Van dat laatste schrok je waarschijnlijk. Maar zo ver kan het gaan. Je krijgt geen echte epilepsie, maar de klachten lijken er wel op: tot aan schokken aan toe. Je wilt slechte stress dan ook zeker voorkomen.

Stress reduceren met koudetherapie

Stress reduceren kan op allerlei manieren. Je kunt naar een psycholoog gaan en daar je verhaal doen. Je kunt ook werken met allerhande therapieën, zoals bijvoorbeeld schematherapie. Maar we zien ook dat steeds meer mensen zich wenden tot koudetherapie. Ze proberen bijvoorbeeld koud te douchen of willen kijken of hun stressniveaus naar beneden gaan als ze in een ijsbad gaan zitten. Kan koudetherapie echt je stress verlagen?

De effecten van kou op stress

Kou zorgt ervoor dat er dopamine en endorfine in de hersenen vrijkomen. Dopamine wordt niet voor niets ‘het gelukshormoon’ genoemd, en endorfine heet zelfs ‘the feel good drug’. Van deze stofjes ga je je dus beter voelen. Endorfine en dopamine werken euforiserend: je wordt er uitgesproken blij van.

Neem je een koude douche, een ijsbad of ga je zelfs in een koelcel zitten, dan krijg je daarvan een enorme stoot adrenaline door je lijf. Het is een heftig, snelwerkend hormoon, dat ervoor zorgt dat je je heel even onoverwinnelijk voelt. Je vergeet heel even de stress van alledag. Depressieve en angstige mensen knappen daar beslist even vanaf.

Stress verminderen door koud te douchen

Koud douchen kan wonderen doen voor je gemoedstoestand. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat als je dagelijks koud doucht, je je humeur een flinke boost kan geven. Je stress vermindert en het kan zelfs helpen tegen depressies. Het heeft waarschijnlijk weer te maken met de bekende stofjes endorfine en dopamine.

Koud douchen is bovendien iets wat met beloning werkt. Als je het elke keer voor elkaar krijgt een beetje langer onder de koude douche te staan of de douche een beetje kouder te zetten, zul je je meer tevreden voelen over jezelf. Het zijn steeds kleine overwinningen, en daarvan willen onze hersenen er graag meer.

Stress verminderen met een ijsbad

Een ijsbad is nog weer een slag kouder dan een koude douche. Als je dit lukt, ben je behoorlijk trots op jezelf als je het paar minuten in een ijsbad volhoudt. Het is immers niet iets wat anderen elke dag doen. Zo’n positieve associatie zorgt ervoor dat je stressniveaus verder naar beneden gaan.

Ga je in het ijsbad ook nog even met je hoofd onder water, dan kan een deel van het zenuwstelsel geactiveerd worden. Het brengt je lichaam dan tot rust. Hoe het allemaal precies werkt, is eigenlijk nog heel ongewis. Er is simpelweg nog niet genoeg onderzoek naar gedaan. Maar dat het heel fijn kan zijn om in een ijsbad te zitten, is wel duidelijk.

Je mentale gesteldheid verbeteren met koudetherapie

Wat ook meehelpt, is dat je voor koudetherapie ademhalingsoefeningen moet doen. Niemand kan zomaar in de kou gaan zitten zonder naar adem te happen. Gaat je ademhaling op de hobbel, dan kun je gaan hyperventileren. Daarvan krijg je nog veel meer paniek. Daarom zijn ademhalingsoefeningen dus zo ontzettend belangrijk. Niet voor niets zijn ze een belangrijk onderdeel van de Wim Hof-methode.

Ademhalingsoefeningen zorgen ervoor dat we rustiger ademen. En als we rustiger ademen, pompt ons hart minder snel en zullen we ons ook een stuk rustiger voelen. Dat, samen met de kou, zorgt ervoor dat je je mentale gesteldheid zeker kunt verbeteren door jezelf aan kou bloot te stellen. Je wordt er geen supermens van, maar je ontdekt zeker dat je veerkrachtiger bent dan je denkt.